August 31, 2025. Phát hiện khảo cổ ở Ai Cập: Nhà thờ 1.600 năm tuổi và bức bích họa Chúa Giê-su tại sa mạc Ai Cập.

 

 Phát hiện khảo cổ ở Ai Cập

Phát hiện nhà thờ 1.600 năm tuổi và bức bích họa Chúa Giê-su tại sa mạc Ai Cập

Ain al-Kharab (Ai Cập) – Một nhóm khảo cổ quốc tế vừa công bố phát hiện chấn động tại vùng sa mạc phía Tây Ai Cập: di tích hai nhà thờ có niên đại khoảng 1.600 năm cùng với một bức bích họa quý hiếm khắc họa Chúa Giê-su đang thực hiện phép chữa bệnh. Đây được xem là một trong những bằng chứng quan trọng nhất cho đời sống Kitô giáo sơ kỳ tại vùng đất Copt.

Vị trí phát hiện

Các nhà nghiên cứu tìm thấy di tích tại Ain al-Kharab, một khu định cư Copt cổ đã biến mất nhiều thế kỷ, nằm gần ốc đảo Kharga, cách thủ đô Cairo khoảng 560 km về phía tây nam. Nơi đây vốn có mạch nước ngầm dồi dào, từng là trung tâm sinh hoạt tôn giáo và tinh thần khi Kitô giáo mới du nhập vào Ai Cập.

Những công trình được khai quật

Nhà thờ basilica lớn: gian giữa rộng, hai lối đi bên, hàng cột vuông kiên cố.

Nhà thờ nhỏ hình chữ nhật: bao quanh bởi bảy cột đá.

Ngoài ra còn có khu dân cư và công trình phụ trợ (kho lương, bếp nấu, phòng sinh hoạt), phản ánh một cộng đồng tự cung tự cấp.

Hiện vật và bức bích họa quý hiếm

Lò nướng, chum gốm, mảnh khắc chữ, đồ thủy tinh, mộ táng.

Đặc biệt: bức bích họa Chúa Giê-su chữa bệnh, vẽ theo phong cách Ai Cập cổ (nét viền đậm, màu đất nung), kết hợp biểu tượng Kitô giáo sơ khai → minh chứng cho sự giao thoa văn hóa.

Ý nghĩa lịch sử – tôn giáo

Bằng chứng về sự hiện diện Kitô giáo sâu rộng trong sa mạc Ai Cập.

Phản ánh thời kỳ chuyển tiếp từ đa thần sang Kitô giáo.

Cho thấy đời sống tinh thần, văn hóa, xã hội của cộng đồng Copt sơ kỳ.

Bị cát vùi lấp suốt nghìn năm

Niên đại: thế kỷ V sau Công nguyên.

Nguyên nhân vùi lấp: bão cát và sự rời bỏ của cư dân.

Khai quật: nhờ lớp cát bảo tồn tương đối nguyên vẹn.

Ý nghĩa: chứng minh Kitô giáo lan tỏa không chỉ ở Alexandria mà cả vùng sa mạc xa xôi.

2. Kitô giáo Copt

Nguồn gốc

Thế kỷ I SCN: Thánh Mác đến Alexandria, khai sinh cộng đồng Copt.

Thế kỷ II–III: phát triển mạnh, Trường Thần học Alexandria nổi tiếng.

Năm 313: Sắc lệnh Milan, Copt thoát khỏi bách hại.

Thế kỷ IV–V: thời kỳ vàng son với tu viện sa mạc (Anthony, Pachomius).

Năm 451: Công đồng Chalcedon → Copt tách ra, lập Giáo hội Chính thống Copt.

Ngày nay: chiếm 10–15% dân số Ai Cập, trung tâm tại Alexandria, có Giáo hoàng Copt.

Vì sao Copt chọn sa mạc?

Bị bách hại trong Đế chế La Mã (ép thờ hoàng đế, thần Hy-La).

Truyền thống ẩn tu: Thánh Anthony khai sáng đời sống tu viện.

Sau Chalcedon (451): Copt trở thành thiểu số, tìm nơi ẩn dật để giữ đức tin.

Ốc đảo có mạch nước ngầm: điều kiện sinh tồn vừa đủ, cho phép lập cộng đồng tự cung tự cấp.

Các nhà thờ thế kỷ V ở Ain al-Kharab chính là minh chứng cho giai đoạn Copt vừa trốn chạy, vừa phát triển mạnh trong sa mạc.

3. Bối cảnh Kitô giáo rộng hơn

Kitô giáo La Mã và Thánh Phê-rô

Truyền thống tin rằng Thánh Phê-rô, một trong 12 Tông đồ, đến Roma (khoảng 60–64 SCN), làm Giám mục đầu tiên.

Giáo hoàng La Mã được coi là người kế vị Phê-rô.

Constantinople và Kitô giáo Đông phương

Năm 330, Constantine dời đô về Byzantium → Constantinople.

Hình thành Tòa Thượng phụ, cạnh tranh ngầm với Roma.

Chính Thống giáo (Orthodox)

451: Chalcedon → Copt, Armenia, Syria không chấp nhận → tách ra.

1054: Đại Ly giáo → tách thành:

Tây: Công giáo La Mã.

Đông: Chính thống giáo Đông phương.

Thánh Phê-rô

Đến Roma: khoảng 60 SCN.

Chết: 64–67 SCN, bị đóng đinh ngược, chôn gần Circus Nero (nay là Vatican).

Ẩn náu: nhiều năm trong hầm catacomb cùng Kitô hữu sơ kỳ.

Tuổi thọ: sinh khoảng 1 TCN–1 SCN, mất khi 65–70 (có thể gần 75).

So với Chúa Giê-su

Giê-su sinh khoảng 4–6 TCN, mất ~30–33 SCN khi 33 tuổi.

Phê-rô xấp xỉ tuổi Giê-su, có thể bằng hoặc lớn hơn vài năm.

Khi tử đạo, Phê-rô đã “lão niên”, nhưng không đến 90 tuổi như truyền thuyết sau này.

--